Znak towarowy pozwala na odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Jego istotą jest umożliwienie zidentyfikowania towaru z określonym źródłem pochodzenia, gwarantując jednocześnie pozostałym uczestnikom obrotu prawo do swobodnego dostępu do oznaczeń ogólnoinformacyjnych. Znak towarowy nie może wprowadzać uczestników obrotu w błąd co do pochodzenia towarów.
Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk.
Na znak towarowy może być udzielone prawo ochronne- można zarejestrować znak towarowy i uzyskać ochronę na terenie Polski albo na terenie całej Unii Europejskiej. Rejestracja znaku towarowego w Polsce vs UE – porównanie.
UZYSKANIE OCHRONY NA TERENIE POLSKI
Uzyskanie ochrony na znak towarowy na terenie Polski wymaga zgłoszenia wniosku o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy do Urzędu Patentowego RP na urzędowym formularzu.
Wniosek może zostać złożony w formie papierowej lub elektronicznej. Formularz jest dostępny na stronie Urzędu Patentowego.
Do formularza należy dołączyć wykaz towarów i usług według klasyfikacji nicejskiej (TMClass) i wnieść opłatę za zgłoszenie. Opłata za zgłoszenie znaku towarowego w jednej klasie zależy od tego, czy wniosek zgłoszony został w postaci papierowej (450 zł) czy elektronicznej (400 zł). Za każdą kolejną klasę należy uiścić kolejne 120 zł.
W pierwszej fazie procedury, zgłoszenie zostanie ujawnione w e-Wyszukiwarce Urzędu Patentowego na stronie internetowej, w terminie nie później niż do dwóch miesięcy od daty zgłoszenia.
Jeśli zgłoszenie nie zawiera braków, bądź zostanie odpowiednio uzupełnione, kolejno nastąpi publikacja zgłoszenia w Biuletynie Urzędu Patentowego. W terminie 3 miesięcy od momentu publikacji, osoby trzecie mogą wnieść sprzeciw wobec dokonanego zgłoszenia.
Jeżeli nikt nie zgłosi sprzeciwu bądź gdy – jeśli sprzeciw zostanie zgłoszony – zostanie wydana ostateczna decyzja w sprawie sprzeciwu, Urząd Patentowy wyda decyzję o udzieleniu prawa ochronnego lub o odmowie udzielenia prawa ochronnego. Prawo ochronne udzielane jest na 10 lat.
Udzielenie prawa ochronnego następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za tenże dziesięcioletni okres ochrony. Opłatę za pierwszy okres ochrony (w wysokości wskazanej w decyzji o udzieleniu prawa ochronnego) należy wnieść w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia decyzji. W razie nieuiszczenia opłaty lub wniesienie opłaty w niepełnej wysokości w wyznaczonym terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu prawa ochronnego.
Wysokość opłaty wynosi 400 zł za każdą klasę towarową oraz 90 zł za publikację informacji o udzielonym prawie ochronnym. W przypadku uiszczenia prawidłowej opłaty, decyzja zostanie opublikowana w Wiadomościach Urzędu Patentowego.
Potem należy już tylko pilnować, by nie uchybić terminowi przedłużenia ochrony znaku. Przedłużenie następuje wyłącznie na skutek prawidłowo wniesionej opłaty za dalszy okres ochrony, która wynosi 400 zł za każdą klasę towarową. Opłatę za ochronę należy wnieść na rachunek Urzędu Patentowego przed końcem upływającego okresu ochrony, jednak nie wcześniej niż na rok przed jego upływem. Opłatę powiększoną o 30% kwoty należnej, można wnieść również w terminie 6 miesięcy po upływie poprzedniego okresu ochrony. Nieuiszczenie opłaty w ww. terminie (maksymalnie w terminie 6 miesięcy od upływu terminu ochrony), bądź uiszczenie opłaty w niepełnej wysokości powoduje wygaśnięcie prawa ochronnego. Procedura rejestracji znaku towarowego wynosi około 6 miesięcy, pod warunkiem, że proces przebiegnie bez komplikacji, takich jak np. błędy w dokumentacji zgłoszeniowej, złożony sprzeciw.
UZYSKANIE OCHRONY NA TERENIE UNII EUROPEJSKIEJ
Uzyskanie ochrony znaku towarowego na terenie Unii Europejskiej jest dobrym pomysłem, jeśli prowadzisz lub planujesz rozpocząć działalność gospodarczą w jednym z krajów członkowskich. Europejskim odpowiednikiem polskiego Urzędu Patentowego jest Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) z siedzibą w Alicante (Hiszpania). Rejestracja znaku towarowego w Polsce vs UE – porównanie.
Rejestracja unijnego znaku towarowego odbywa się poprzez jego zgłoszenie w EUIPO drogą elektroniczną poprzez stronę internetową, pocztą tradycyjną, osobiście w siedzibie EUIPO w Alicante, bądź faksem. Prawo unijne dopuszcza dwa tryby postępowania: zwykły i przyspieszony.
Tryb przyspieszony jest możliwy pod dwoma warunkami:
- usługi i towary, których ma dotyczyć znak towarowy muszą zostać wybrane z bazy danych terminów zaakceptowanych uprzednio przez EUIPO; w elektronicznym formularzu istnieje możliwość dokonania wyboru z tej bazy danych,
- opłatę za rejestrację należy uiścić z góry.
Jeżeli spełnione zostaną oba warunki, wnioskowi zostanie nadany tryb przyspieszony. Dzięki temu termin rozpatrzenia wniosku zostanie skrócony o połowę.
W pozostałych przypadkach właściwy będzie tryb zwykły. Tryb zwykły przeznaczony jest dla sytuacji m.in. w których zgłaszający przedstawia własny wykaz towarów i usług, bądź załącza wielojęzyczne elementy znaku w dwóch językach zgłoszenia. Procedura rejestracji unijnego znaku towarowego jest podobna do procedury polskiej. Po przyjęciu zgłoszenia jest ono sprawdzane pod względem formalno-prawnym i merytorycznym, i jeśli nie zawiera braków, a jeśli zawiera- to po ich uzupełnieniu, nastąpi publikacja zgłoszenia.
Od momentu publikacji, osoby trzecie, które uważają, że zgłoszony znak towarowy nie powinien być zarejestrowany, mogą zgłosić sprzeciw w ciągu trzech miesięcy od dnia publikacji zgłoszenia. Jeśli sprzeciw nie zostanie zgłoszony, nastąpi rejestracja znaku towarowego, a informacje o rejestracji zostaną opublikowane. Publikacja rejestracji jest bezpłatna. EUIPO dwa dni po publikacji wysyła informację o możliwości pobrania certyfikatu. EUIPO nie wydaje papierowych kopii, ale na wniosek wydaje uwierzytelnione kopie certyfikatu rejestracji.
Opłata za zgłoszenie wniosku o rejestrację drogą elektroniczną wynosi 850 EUR, a w innej formie – 1000 EUR, i winna zostać wniesiona w terminie miesiąca od dnia przyjęcia zgłoszenia. Brak uiszczenia opłaty bądź uiszczenie opłaty w niepełnej wysokości spowoduje brak rozpoznania wniosku przez EUIPO.
Prawo ochronne unijnego znaku towarowego trwa, podobnie jak w prawie Polskim, 10 lat. Po zarejestrowaniu może być przedłużany, co wiąże się z opłatami: 850 EUR za przedłużenie indywidualnego znaku towarowego UE za pomocą środków elektronicznych, a w innej formie 1000 EUR. Opłaty te jednak dotyczą tylko jednej klasy towarów i usług. Gdy przedłużeniu ma ulec ochrona znaku towarowego także i w innych klasach, należy uiścić dalsze opłaty: 50 EUR za przedłużenie dla drugiej klasy towarów i usług w przypadku indywidualnego znaku towarowego UE, a dla każdej kolejnej 150 EUR.
KORZYŚCI Z UZYSKANIA OCHRONY
Często jako pierwszą korzyść z zarejestrowania znaku towarowego wskazuje się wyłączne prawo własności tego znaku, a co za tym idzie wyłączne prawo do korzystania z niego na określonym terytorium. Znakiem towarowym możemy oznaczać nasze produkty, umieszczać na dokumentach, stronie internetowej czy tablicy informacyjnej.
Jednak znak towarowy służy nie tylko rozpoznawalności marki czy przedsiębiorstwa, ale sam w sobie może być przedmiotem obrotu – można go sprzedać czy uczynić przedmiotem płatnej licencji, a nawet może być przedmiotem zabezpieczenia wierzytelności, na przykład kredytu bankowego. Można więc na nim zarabiać.
Koszty związane z uzyskaniem ochrony znaku towarowego są kosztami uzyskania przychodu, a sam znak, jeśli zostanie wprowadzony do środków trwałych firmy może być przedmiotem amortyzacji i będzie ujmowany w księgach rachunkowych przedsiębiorstwa jako składnik wartości niematerialnych i prawnych.
Wreszcie zaś zastrzeżony znak towarowy może stać się orężem w walce z nieuczciwą konkurencją. Wypracowana przez lata marka może być pokusą dla nieuczciwych przedsiębiorców, którzy chcieliby posługiwać się zbliżonym lub wręcz identycznym znakiem towarowym i w ten sposób przysporzyć sobie klientów. Konsumenci bowiem zwracają uwagę na znak towarowy umieszczony na opakowaniu, a nie na dane producenta umieszczone drobnym drukiem na jego odwrocie. Zastrzeżenie znaku towarowego powoduje, że mamy możliwość skutecznej walki z takim konkurentem poprzez wymuszenie zaprzestania oszukańczej praktyki i zmiany znaku towarowego oraz uzyskanie odszkodowania.
W przypadku uzyskania ochrony unijnego znaku towarowego dodatkowo uzyskujemy wyłączne prawo do korzystania z zarejestrowanego znaku we wszystkich obecnych i przyszłych państwach członkowskich Unii Europejskiej na takich samych zasadach. Do unijnych znaków towarowych ma zastosowanie jeden, unijny system prawny, co powoduje, że zasady ochrony znaku są takie same niezależnie od państwa, w którym dojdzie do naruszenia. Gdy koniecznie okaże się wszczęcie postępowania o naruszenie unijnego znaku towarowego – można to uczynić przed wyznaczonym do tego sądem krajowym (a więc i polskim!). Nie ma konieczności dochodzenia swoich praw przeciwko naruszycielowi w każdym państwie członkowskim z osobna. Rejestracja znaku towarowego w Polsce vs UE ma klika różnic, ale i podobieństw.
CO MOŻE BYĆ ZNAKIEM TOWAROWYM
Jak wskazaliśmy na początku, znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk. O tym, że znakiem towarowym może być niemal wszystko w zależności od okoliczności pokazują poniższe przykłady:
- znaki towarowe słowne, gdzie zastrzeżeniu podlega samo słowo (bez znaku graficznego), które najczęściej stanowi nazwę marki, produktu, przedsiębiorstwa czy domeny internetowej, jak np.: wp.pl (nr prawa wyłącznego R.300201),
- znaki towarowe słowno- graficzne, gdzie zastrzeżeniu podlega logo, jak np. logo Orlenu,
- znaki towarowe graficzne, gdzie zastrzeżeniu podlegają grafiki, rysunki stanowiące samodzielną całość bądź elementy firmowego logo, które występują niezależnie, jak np. znak nadgryzionego jabłka firmy Apple,
- znaki towarowe przestrzenne- zastrzeżeniu podlega charakterystyczny wygląd produktu, znacznie różniący się od innych „standardowych” produktów danego typu. Jako przykład warto wskazać na charakterystyczny kształt butelki Coca-Coli, który jest prawnie zastrzeżony od 1960 r.,
- znaki towarowe słowno-graficzno-przestrzenne przedstawiające najczęściej opakowania produktów razem z etykietami, czy to tłoczonymi bezpośrednio na opakowaniu czy możliwymi do usunięcia, jak np. charakterystyczna butelka Domestosa wraz z etykietą,
- kolor bądź zestawienie kolorystyczne jako znak towarowy może zostać zastrzeżony wyjątkowo, w sytuacji, gdy dana marka kojarzy się konsumentom po kolorze, jak np. w przypadku marki Orange, Milka czy Duracell,
- zastrzeżeniu może ulec także budynek (jak w przypadku Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie), układ sklepu (jak układ sklepu Apple), dźwięk (jak w przypadku czołówki produktów wytwórni Metro Goldwyn Mayer i charakterystycznego ryku lwa), deseń jak np. charakterystyczna kratka Burberry, znak towarowy w określonym miejscu na produkcie jak czerwona podeszwa obuwia damskiego od Loubutin’a, hologram, gest dłonią, ruchomy znak towarowy czy multimedialny znak towarowy, stanowiący połączenie ruchu, grafiki i dźwięku.